Populacja ludzka jako jednostka ekologiczna
1. Termin “Ekologia”:
• historyczny przegląd definicji;
• aktualne pojęcie terminów „ekologia” i „ekologiczny”.
2. Ekologia:
• autekologia: czynnik ograniczający („Prawo minimum Liebiega”, „Prawo tolerancji Schelforda”), presja środowiska; synekologia; inżynieria ekologiczna.
• (wg typów środowiska): morska, lądowa, lasu, miasta itp.;
• (wg grup taksonomicznych): roślin, zwierząt, owadów, człowieka itp.
Ekologia człowieka: jest wiedzą interdyscyplinarną, badającą dynamiczne procesy biologiczne i społeczne między ludźmi oraz środowiskiem, w którym żyją (przyrodniczym, społecznym, technicznym, kulturowym).
Ekologia medyczna: zajmuje się zagadnieniami chorobotwórczego działania warunków środowiska na populacje człowieka, a także skutkami zdrowotnej degradacji tego środowiska i sposobami jego odnowy.
3. Poziomy organizacji świata żywego.
4. Wybrane cechy grupowe populacji ludzkiej:
• liczebność populacji - liczba osobników populacji zasiedlających określony obszar; liczebność populacji jest determinowana przede wszystkim dwoma parametrami: poziomem rozrodczości i śmiertelności w populacji;
• zagęszczenie populacji: globalne i specyficzne;
• dyspersja (rozkład przestrzenny): skupiskowy, równomierny, losowy (przypadkowy);
• rozrodczość populacji: wrodzona zdolność populacji do wytwarzania nowych osobników dzięki rozmnażaniu się osobników rodzicielskich; miarą rozrodczości jest liczba urodzonych osobników określonym czasie; rozrodczość maksymalna (absolutna, fizjologiczna) i ekologiczna (rzeczywista). Współczynnik dzietności: liczba urodzonych dzieci przypadająca na jedną kobietę w wieku rozrodczym.
Czynniki wpływające na rozrodczość (wskaźnik urodzeń):
- wiek;
- struktura wiekowa populacji;
- religia i kultura;
- ekonomiczna "wartość" dzieci;
- status kobiet;
- edukacja w zakresie antykoncepcji;
- dostęp do antykoncepcji;
- edukacja kobiet;
- polityka rządu;
- czynniki zdrowotne;
- toksyny (używki).
• śmiertelność populacji: minimalna i ekologiczna; grupowe przyczyny śmiertelności: środowiskowe, osobnicze, populacyjne, biocenotyczne;
Czynniki wpływające na śmiertelność:
- komunikacja i infrastruktura;
- poziom sanitarny;
- klimat;
- struktura wiekowa populacji;
- dieta (pożywienie);
- poziom ekonomiczny;
- dostępność służby zdrowia;
- rozwój medycyny;
Wzrost liczebności populacji = (urodzenia + imigracja) + (zgony + emigracja)
r = b - d
• piramidy wiekowe.